CHRZĄSZCZ

forma żeńska równa formalnie męskiej: Chrząszcz

forma żeńska z sufiksem –owa, -ina/-yna: Chrząszczowa

forma żeńska z sufiksem –ówna, -anka: Chrząszczówna

komentarz: Formant -owa tworzy nazwiska odmężowskie, zaś formant -ówna odojcowskie. Obecnie nazwiska w takim kształcie kobiety używają zwyczajowo.

• Kmetho Chrzanszcz 1403 SSNO I 345
• Cum Nicolao Chransch, procuratore de Cozubow 1423 SSNO I 345
• Chrząszcz 1562, XVII, XVIII AntrP I 313
• Josefa Chrzonszcz 1898 NOles 31

• od wyrazu pospolitego
  • przezwiskowe
    Chrząszcz, od ap. chrząszcz, chrąst 'owad tęgopokrywy' Sstp, SXVI, NAp.

• niederywowane
Chrząszcz < przezw. Chrząszcz < ap. chrząszcz

Chrzonszcz, Krząszcz, Chsząszcz, Chrzuszcz (zob.)

Chrzonszcz - odmianka z rozłożoną nosówką mająca najwięcej nosicieli w woj. opolskim i śląskim, Krząszcz - wariant z przejściem nagłosowego Ch- w K- (35 nosicieli w woj. śląskim), Chsząszcz - wariant graficzno-fonetyczny (1 nosiciel w woj. dolnośląskim), Chrzuszcz - forma z denazalizacją i zmianą -o- > -u- (częsta na Śląsku i w Wielkopolsce).

• USA / liczba wystąpień: 105 / źródło: http://britishsurnames.co.uk/surname/chrzaszcz/stats
• Francja / liczba wystąpień: 104 / źródło: http://www.journaldesfemmes.com/nom-de-famille/nom/46058/chrzaszcz.shtml
• Niemcy / liczba wystąpień: 56 / źródło: http://legacy.stoepel.net/en/Default.aspx
• Norwegia / liczba wystąpień: 7 / źródło: http://www.ssb.no/navn
• Szwecja / liczba wystąpień: 7 / źródło: https://www.scb.se/en/finding-statistics/sverige-i-siffror/namesearch/Search/?nameSearchInput=Chrzaszcz
• Słowacja / liczba wystąpień: 6 / źródło: http://slovniky.juls.savba.sk/?w=chrzaszcz&s=exact&c=83ed&d=priezviska&ie=utf-8&oe=utf-8#
• Szwajcaria / liczba wystąpień: 5 / źródło: www.verwandt.ch
• Australia / liczba wystąpień: 4 / źródło: http://britishsurnames.co.uk/surname/chrzaszcz/stats
• Włochy / liczba wystąpień: 4 / źródło: http://www.gens.info/italia/it/turismo-viaggi-e-tradizioni-italia?t=cognomi&cognome=Chrzaszcz&x=0&y=0#.XF3GVKBCfIU
• Dania / liczba wystąpień: 3 / źródło: http://www.danskernesnavne.navneforskning.ku.dk/
• Czechy / liczba wystąpień: 3 / źródło: https://www.kdejsme.cz/prijmeni/Chrzaszcz/hustota/
• Belgia / liczba wystąpień: 1 / źródło: https://familienaam.be/Chrzaszcz

Poza granicami Polski często w adaptacji graficznej Chrzaszcz (bez znaku diakrytycznego), Chrzonszcz (oodanie wymowy nazwiska).

• Słownik staropolskich nazw osobowych / rok: 1965/ tom: I
• Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku / rok: 2007/ tom: I